Als u 6 september 2021 de oogstdag van de SMT hebt bezocht zag u waarschijnlijk ook een expositie van miniaturen. Hebt u dit niet gezien, dan hebt u iets gemist!
In de expositieruimte van de SMT stonden een kleine 400 op agrarische leest gebouwde landbouwvoertuigen te pronken. Menigeen vroeg zich dan ook af wie deze miniaturen gebouwd heeft?
Deze mooie verzameling, die in handen van de SMT is gekomen, rechtvaardigt een tocht naar Martien Martens in Venray, zoon van degene die de miniaturen gemaakt heeft. Martien begint vol overgave te vertellen over zijn vader Jan Martens, toch wel bij menigeen in Sambeek bekend. Jan is opgegroeid aan de Langstraat in Vortum-Mullum.
Waarom geen interview met Jan zelf? Helaas is dit vanwege zijn ziekte, dementie, niet mogelijk. Martien vertelt vol overgave en met weemoed en respect over zijn vader. Jan was postbode en doorkruiste alle dorpjes en platteland rond Boxmeer. Hij had vroeger de agrarische landbouwschool doorlopen en was van nature technisch aangelegd.
Hij begon met houtbewerking zoals het maken van speelgoed en meubilair. Hij schafte een draaibank aan en stapte over naar ijzeren voorwerpen. De kleine kelder stond vol schappen, een rijk gevulde werkbank, machines en nauwelijks plek om te werken. Jans boerenhart bleef kloppen en op zijn tochten als postbode in de regio en zijn talrijke fietstochtjes brachten hem bij allerlei agrarische landbouwvoertuigen en – machines. Hij belde bij mensen aan en maakte foto’s van hetgeen hij van plan was te maken. Het meetlint ging mee om de maten nauwkeurig op te meten. Thuis ging hij aan het werk zonder tekening. Legendarisch is zijn preimachine, een exemplaar dat in het echt op maat gemaakt is; dus geen productiemachine uit het fabriek. Jan heeft deze exact nagemaakt waarbij de bezitter van de preimachine vol verwondering geprobeerd heeft het schaalmodel op fouten te betrappen. Niet dus!!
Jan maakte zijn miniaturen meestal op schaal 1:10. Een voorwaarde waar alle exemplaren aan moesten voldoen was dat zij op de hef van een tractor die hij ook op schaal had gemaakt, moest passen.
Martien herinnert zich ook goed dat wanneer Jan diverse exemplaren klaar had, hij deze ging schilderen. In de kelder hing aan een wasdraad alle onderdelen te drogen.
Ook heeft hij treinwagons en boten gemaakt. Daarna ging hij verder met speeltuintoestellen, poorten tot zelfs rolpoorten toe en attributen voor de paardensport, alles op miniatuurformaat. De schatting is dat hij zeker 900 miniaturen heeft gemaakt in 35 jaar.
Martien vertelt vol trots over Jan dat zijn vader naast zijn werk en hobby tijd vrijmaakte voor de kinderen. Ook was hij een verenigingsman. Vorig jaar werd helaas dementie geconstateerd en werd een opname noodzakelijk.
Dan kom je in een moeilijke periode, zegt Martien. Het huis moest ontruimd worden. Dit was een emotionele gebeurtenis. Een groot deel van het leven en de energie die Jan in zijn miniaturen heeft gestopt was in korte tijd verleden tijd. Maar waar moesten die miniaturen dan heen? Een oom van Martien liet de naam SMT vallen. Enkele bestuursleden werden dol enthousiast toen zij deze schat aan miniaturen zagen. Hun kennersblik overtuigde hen van het kostbare bezit (erfgoed!) van deze miniaturen.
De SMT prijst zich gelukkig dat de miniaturen als erfgoed van de hobbyist Jan Martens een plek hebben gekregen bij het erfgoed SMT. Hierdoor zal de erfenis van Jan veel bekijks hebben en verwondering opwekken. Jan bedankt!!
